LETRA 87
9 Rebī’ ul-Ewwel 1330
Justifikimi dhe Diskutimi i Fatkeqësisë
Kur ai, paqe pastë mbi të, i urdhëroi ata që t’i sillnin një fletë të bardhë dhe filxhan boje, ai në të vërtetë nuk kishte për qëllim të shkruante ndonjë gjë të veçantë; ai thjesht donte t’i sprovonte ata, kjo është e gjitha. Prandaj, Allahu e udhëzoi el-Farūkun nga të tërë sahabët, t’i ndalonte ata nga sjellja e tyre tek ai. Një kundërvënie e tillë, atëherë, duket të konsiderohet në pajtim me vullnetin e Zotit të tij të Madhëruar e të radhitet me fuqitë e tija shpirtërore të dhuntisura nga lart, Allahu qoftë i kënaqur me të. Ky është argumenti i shumë personaliteteve të shquara.
Mirëpo, pohimi i tij “...nuk do të rrëshqisni kurrë” e hedh poshtë një argument të tillë nëse i përmbahemi parimit të ndershmërisë, sepse ai është një urdhër plotësues që do të thotë:
“Nëse më sillni fletën e bardhë dhe filxhanin me bojë, dhe nëse ju shkruaj diçka, atëherë nuk do të rrëshqisni kurrë pas meje.”
Shihet qartë se të interpretohet një urdhër i tillë si tregues sprovimi është një lloj gënjeshtre flagrante nga e cila profetët janë të mbrojtur, sidomos kur sjellja e fletës dhe filxhanit me bojë është më me vend për atë që merr urdhrin sesa të justifikuarit e tillë; prandaj, lipset një tjetër alibi.
E gjitha që mund të thuhet është se kjo çështje nuk përbën ftesë për një parti, që kushdo që refuzon të mund të fajësohet, por është një çështje konsultimi. Ata e konsultonin atë, paqe pastë mbi të, në disa çështje. Dhe ‘Umeri e dinte se thellë në zemrën e tij ai ishte i suksesshëm në të zgjedhurit e asaj që ishte më e mirë për interesin e muslimanëve, dhe se ishte vetë i frymëzuar nga Allahu Fuqiplotë.
Ai thjesht dëshiroi të mos e linte Profetin të rëndohej me dhimbjen që sillte shkrimi në gjendje sëmundjeje dhe agonie, dhe ai, paqe pastë mbi të, mendoi se do të ishte më mirë që të mos e sillte fletën dhe filxhanin. Ai mund të jetë druajtur gjithashtu se Profeti mund të shkruante gjëra të cilat do të ishin krejt të pamundura për t’u zbatuar nga njerëzit, duke i bërë ata meritues të dënimit, ngase gjëra të tilla do të ishin tekste për të cilat parimi i ixhtihād-it është i pamundur.
Ose, ai mund të jetë frikësuar se hipokritët mund të hidhnin dyshim mbi vërtetësinë e një shkrimi të tillë për shkak të formulimit të tij nën ndikimin e sëmundjes, duke u bërë kështu shkak trazie; prandaj, ai tha:
“Na mjafton Libri i Allahut”, në mbështjetje të ajetit të Fuqiplotit: "Ne s’kemi lënë (pa shkruar) asgjë në Libër" (6:38), e gjithashtu "Sot përsosa për ju fenë tuaj." (5:3), nga interesi i tij, paqe pastë mbi të, që ky ummet të mos rrëshqiste pas përsosjes së fesë për të nga Allahu dhe plotësimit të mirësive të Tija mbi të.
Kjo ishte përgjigja e tyre. Fjala e tij “...nuk do të rrëshqisni kurrë” tregon vendosmëri dhe qëndrim të sigurtë. Përpjekja për të sjellë siguri ndaj shmangies, kurdo që të jetë e mundur e pa asnjë dyshim, është domosdoshmëri. Zhgënjimi i tij me ta dhe të thënit atyre të iknin prej tij sepse nuk e kishin zbatuar urdhrin e tij është një provë tjetër se çështja ishte thjesht një reagim ndaj konsultimit.
Prandaj, nëse ju thoni se ajo ishte domosdoshmëri, atëherë Profeti, paqe pastë mbi të, nuk do ta kishte tërhequr atë thjesht pse ata s’iu bindën, mu ashtu siç nuk hoqi dorë së predikuari megjithë kundërvënien e të pafeve...; nëse ju i thoni të gjitha këto, atëherë ne do të përgjigjeshim se do të ishte kështu po të ishte zbatuar urdhri, sepse kjo tregon që shkrimi i asaj çështjeje nuk ishte i detyrueshëm për Profetin, paqe pastë mbi të.
Kjo, sigurisht, nuk implikon se ata nuk duhet t’ia kishin sjellë atij fletën dhe filxhanin e bojës kur ai i urdhëroi, duke u shpjeguar atyre se dobitë e tij do të përfshinin mbrojtjen nga rrëshqitja dhe një burim udhërrëfimi të vazhdueshëm. Pika kryesore është se ata që e morën urdhrin duhet t’i ishin bindur atij, sidomos kur dobia ishte për marrësin e urdhrit, dhe kjo është arsyeja për pohimin, e jo për zbatimin e tij.
Megjithatë, është gjithashtu e mundur që të ketë qenë edhe e detyrueshme për të, dhe një obligim i tillë u hoq për shkak të pabindjes së tyre dhe thënies se ai po fliste përçart, sepse fati i një shkrese të tillë u reduktua më pas në grindje, siç e pohuat me urtësi ju vetë.
Është po ashtu e mundur që dikush mund të thotë se ‘Umeri, Allahu qoftë i kënaqur me të, nuk e mori kuptimin e pohimit të Profetit të nënkuptonte se një shkresë e tillë do të sillte mbrojtje për çdo pjesëtar të ummetit nga rrëshqitja, aq sa asnjeri prej tyre të mos devijonte aspak. Përkundrazi, ai e mori: “...ju nuk do të rrëshqisni kurrë” të nënkuptonte “ju nuk do të pajtoheni që të ecni të gjithë në rrugë të shtrembër, e as nuk do e kaplojë devijimi ndonjërin prej jush pas një shkrese të tillë.” Përkundrazi, ai, Allahu qoftë i kënaqur me të, ishte i bindur se ata nuk do të pranonin kurrë të shkelnin në rrugë të shtrembër. Ja përse ai nuk pa ndonjë arsye që Profeti të shkruante gjë tjetër, duke menduar se qëllimi i Profetit ishte thjesht një përkujdesje shtesë në këtë çështje, pasi ai njihej mirë si një njeri plot mirësi e dhembshuri.
Kjo përbën krejt atë që është thënë për të gjetur një shfajsim për atë veprim. Kushdo që e heton atë do të jetë i sigurt se ai është larg nga të qenurit i arsyeshëm, për faktin e thjeshtë se pohimi i tij, paqe pastë mbi të, “... nuk do të rrëshqisni kurrë” tregon se çështja kërkonte vëmendjen e duhur, siç thamë, dhe zhgënjimi i tij me ta është provë se ata u bënë neglizhentë ndaj njërit prej obligimeve të tyre. Prandaj, është më me vend të thuhet se një incident i tillë ndodhi kur ata, me të vërtetë u sollën në kundërshtim me zakonin e tyre, pikërisht si shkarja e tyre e mëparshme, dhe ai përbën një gabim i cili nuk është aspak tipik për ta, dhe ne nuk e dimë se sa e saktë është kjo ngjarje në të vërtetë. Allahu është udhëzuesi për në Rrugë të Drejtë, Wesselamu Aleikum.
Sinqerisht,
S
LETRA 88
11 Rebī’ul-Ewwel 1330
Rrëzimi i Preteksteve
Çdo njeri i paanshëm duhet t’i nënshtrohet të vërtetës e të thotë atë që është e drejtë. Ka pikëpamje të tjera lidhur me rrëzimin e këtyre argumenteve, që unë do të doja t’jua parashtroja me qëllim që gjykimi përfundimtar t’ju lihet krejtësisht juve.
Preteksti i tyre i parë pohon se ai (s), pasi i kishte urdhëruar t’i sillnin filxhanin e bojës, nuk kishte dashur të shkruante ndonjë gjë me të vërtetë, por përkundrazi, kish dashur t’i sprovonte, kjo është e gjitha. Ne themi, krahas atyre që pohuat ju vetë, se ky incident ndodhi pak përpara vdekjes së tij, siç e tregon vetë hadīthi; thjesht nuk kishte kohë për sprovime, por ishte çasti për një paralajmërim dhe udhëzim të fundit, çasti për një testament që përmbante një çështje shumë të rëndësishme, një këshillë të plotë për ummetin. Kushdo që gjendet në prag të vdekjes është larg nga sprovimi apo dëfrimi; ai do të shqetësohej për çështjet e tija dhe ato të afërmve të vet, veçanërisht nëse është Profet.
Nëse ai nuk pati kohë gjatë tërë jetës së tij për t’i testuar ata, si mund të ketë gjetur kohë për këtë kur po vdiste? Pohimi i tij (s) që ata të largoheshin kur u grindën dhe bënë potere në prani të tij, tregon padyshim zhgënjimin e tij me ta. Sikur ata që iu këndërvunë të kishin patur të drejtë, ai (s) do ta kishte vlerësuar kundërshtimin e tyre dhe do të kishte shprehur kënaqësinë e vet ndaj tij. Cilido që e studion këtë hadīth, veçanërisht pohimin e tyre se i Dërguari i Allahut (s) fliste përçart, do të bindet krejtësisht që ata ishin të vetëdijshëm se ai synonte të bënte diçka që ata e urrenin; ndaj ata e befasuan me një pohim të tillë dhe ngulmuan në potere, grindje e debat, siç shihet fare qartë. Lotët e Ibn ‘Abbāsit dhe quajtja nga ai e incidentit një katastrofë (razijeh) e zhvleftësojnë këtë argument.
Ata që kërkojnë justifikime duke pretenduar se ‘Umeri ishte i frymëzuar hyjnërisht në të vlerësuarit e interesit publik të muslimanëve, se ai ishte i inspiruar nga Allahu, flasin gjepura dhe argumenti i tyre në një diskutim të tillë bie poshtë sepse sugjeron se ai, e jo i Dërguari i Allahut (s), ishte në rrugë të drejtë gjatë këtij incidenti dhe se i ashtuquajturi inspirim i tij ishte më i saktë se shpallja që ai (s), aq besnik dhe i besuar sa ç’ishte, shqiptoi.
Ata thonë se kjo kishte për qëllim ta lironte Profetin (s) nga barra e shkrimit duke qenë i sëmurë. Ju, Allahu e mbështestë të vërtetën përmes jush, e dini se shkrimi i të tilla çështjeve do i sillte Profetit (s) veç qetësi shpirtërore, paqe e kënaqësi për sytë. Ai do të ndihej i lumtur për garantimin e sigurisë ndaj devijimit për ummetin e vet. Urdhrat për t’u zbatuar, vullneti hyjnor dhe prania fizike ishin të tijat. Ai, duke qenë më i çmuar se prindërit e mi, dëshiroi t’i sillej një fletë dhe një filxhan me bojë; ai dha një urdhër e askush s’duhej t’i kundërvihej dëshirës së tij; {Asnjë besimtari e asnjë besimtareje nuk i takon që, kur Allahu dhe i Dërguari i Tij vendosin një çështje, të bëjnë në të ndonjë zgjedhje të tyren. E kush nuk i bindet Allahut e të Dërguarit të Tij, ai padyshim është shmangur shumë nga e vërteta} (33:36).
Gjithsesi, mosbindja e tyre në një çështje kaq jashtëzakonisht të rëndësishme dhe poterja, grindja e debati i tyre në prani të tij, ishin për të shumë më lënduese se shkrimi i asaj që dëshironte të shkruante për ta mbrojtur ummetin e vet nga devijimi. Si mundet dikush që ndjen keqardhje për të për shkak të dhimbjes së shkaktuar nga shkrimi i diçkaje, t’i kundërvihet e ta befasojë duke thënë se ai po fliste përçart?
Ata thonë se ‘Umeri mendoi që ishte më e urtë të mos sillej fleta dhe filxhani me bojë. Ky është një pohim shumë i çuditshëm. Si mund të jetë kjo më e urtë kur vetë Profeti kishte urdhëruar që ato t’i silleshin menjëherë? A mendonte ‘Umeri se i Dërguari i Allahut (s) do të urdhëronte diçka që ishte më mirë të mënjanohej?
Prapë, edhe më i çuditshëm është argumenti i tyre që ‘Umeri druhej se Profeti (s) do të shkruante gjëra, të cilat do të ishin të pamundura për t’u zbatuar dhe braktisja e të cilave do të sillte dënim. Si mund të druhet dikush për këtë, megjithë pohimin e Profetit “... nuk do të shmangeni kurrë”? A mendojnë njerëzit që debatojnë kështu se ‘Umeri i vlerësonte pasojat më saktë se vetë Profeti dhe se ai ishte më i kujdesshëm e më i dhëmbshur ndaj ummetit të tij sesa Profeti (s)?! Padyshim që jo.
Ata thonë po ashtu se mundet që ‘Umeri të ketë patur frikë se hipokritët mund të hidhnin dyshime për vërtetësinë e një shkrese të tillë, ngase ajo do të ishte shkruar gjatë sëmundjes së Profetit (s) dhe se kësisoj do bëhej shkak përçarjeje. Ju, Allahu e mbështestë të vërtetën përmes jush, e dini se një insinuatë e tillë është e pamundur sepse Profeti kishte thënë: “...s’do të shmangeni kurrë”, duke pohuar qartë se një shkresë e tillë do t’u sillte atyre siguri ndaj devijimit; si mundet pra ajo të ishte shkak përçarjeje thjesht pse hipokritët mund të hidhnin dyshime mbi vërtetësinë e saj?! Sikur ai t’iu ishte druajtur atyre hipokritëve për hedhjen e dyshimeve mbi atë që donte të shkruante Profeti (s), përse e mbolli vetë farën e dyshimeve të tilla duke iu kundërvënë Profetit (s) dhe duke e kundërshtuar atë e madje duke thënë edhe se ai (s) ishte përçart?!
Sa i përket interpretimit të ajeteve të cituara në mbështetje të pohimit të ‘Umerit: “Na mjafton Libri i Allahut”, si: {Ne nuk kemi lënë asgjë të pashpjeguar në Kur’an} (6:38), dhe {Sot përsosa për ju fenë tuaj} (5:3), ai është i gabuar, sepse asnjëri ajet nuk sugjeron siguri ndaj shmangies e as që garantojnë këto dy ajete udhërrëfim për njerëzit; prandaj, si mund ta justifikojë mbështetja në këto dy vargje braktisjen e zbatimit të teksteve që Profeti (s) dëshironte të dokumentonte? Sikur prania e Kur’anit Kerīm do të kishte sjellë siguri ndaj shmangies, atëherë as shmangia e as përçarja, heqja e të cilave është aq e pashpresë sa s’bëhet, nuk do të kishin ndodhur.
(Ju, Allahu e mbështestë të vërtetën përmes jush, e dini se Profeti nuk tha: “Do të doja të shkruaja shtyllat e besimit” që atij të mund t’i thuhej: “Na mjafton Libri i Allahut.” Edhe po të supozojmë se ai donte të shkruante ato shtylla, mundet shumë mirë që të shkruarit e tyre nga ai të bëhej shkak i mbrojtjes nga shmangia; atëherë, nuk ka asnjë arsye për ta evituar tekstin e tij dhe për t’u kënaqur vetëm me Kur’anin. Nëse teksti që donte të shkruante ai ishte vetëm për t’i mbrojtur ata nga devijimi, nuk do të ishte me vend që ai të braktisej, të shmangej e të mbështetej mbi faktin se Libri i Allahut përfshin çdogjë. Ju e dini shumë mirë se si ummeti islam s’ka rrugë tjetër veçse t’i referohet Sunne-tit të shenjtë megjithë faktin se ai e mban Librin e Allahut të Lartë si të domosdoshëm dhe paçka se ai është gjithpërfshirës e i mbrojtur nga Zoti, sepse nxjerrja e rregullave nga ai nuk është aftësi e çdo personi. Sikur Libri i Allahut të na kishte kursyer plotësisht nga të drejtuarit te Profeti (s) për shpjegimet e tij, atëherë Allahu Fuqiplotë s’do ta kishte urdhëruar atë t’ua shpjegonte Librin njerëzve, kur tha: {Ne ta shpallëm Librin që t’ua shpjegosh njerëzve atë që është shpallur për ta} [16:44].)
Në argumentin e tyre final, ata thonë se ‘Umerit nuk iu duk se hadīthi nënkuptonte që një shkresë e tillë do të ishte shkak mbrojtjeje nga shmangia për secilin pjesëtar të ummetit; dhe se ai në fakt kuptoi që, pasi të shkruhej, ajo do t’i mbronte ata nga të gabuarit në konsensusin e tyre. Ata pretendojnë se ‘Umeri, Allahu qoftë i kënaqur me të, e dinte se gabimi në konsensusin e tyre nuk do të ndodhte kurrë, edhe sikur një shkresë e tillë të ishte bërë ose jo dhe se për këtë arsye ai iu kundërvu shkrimit të saj.
Përveç asaj që thatë ju, ne mund të shtonim se ‘Umerit nuk i mungonte një gradë e tillë e të kuptuarit dhe ai nuk ishte i verbër ndaj kuptimit të hadīthit, që iu bë i qartë të gjithëve. Banorët e afërm si dhe beduinët e kuptuan qëllimin e Profetit (s) se ajo do të sillte një recetë të plotë për mbrojtjen e çdo individi nga shmangia ... vetëm po të ishte shkruar. Ky është kuptimi që mund të nxjerrë cilido nga ky hadīth. ‘Umeri e dinte mirë se i Dërguari i Allahut, paqe pastë mbi të e familjen e tij, nuk shqetësohej se ummeti i tij do të gabonte në qëndrimet e tij konsensuale, pasi ai, Allahu qoftë razi me të, e kishte dëgjuar atë (s) duke thënë: “Ummeti im s’do të pajtohet kurrë mbi ndonjë shmangie e as ndonjë gabim”, si dhe: “Një grup nga ummeti im do të qëndrojë gjithmonë kundër asaj që është e drejtë”, dhe ishte i vetëdijshëm për ajetin:
Allahu u ka premtuar atyre nga ju që besojnë dhe bëjnë vepra të mira se do t’i bëjë zotërues mbi tokë ashtu siç i bëri zotërues ata që ishin përpara dhe do ta forcojë fenë që Ai zgjodhi për ta, e në vend të frikës do u japë siguri. Ata më adhurojnë Mua, pa më shoqëruar asgjë. Dhe ata që pas kësaj mohojnë janë vërtet të prishur. (24:55),
krahas shumë teksteve të tilla në Kur’an dhe Sunnet. Ato të gjitha janë të qarta në të konkluduarit se jo i tërë ummeti do të gabojë në qëndrimet e tija konsensuale; prandaj, nuk është e besueshme, megjithë të tëra këto, që ‘Umeri apo kushdo tjetër do të pandehte se kur Profeti kërkoi një fletë të bardhë dhe një filxhan me bojë, ai ishte i shqetësuar se ummeti i vet do të gabonte në qëndrimet e tija konsensuale.
Ajo që ‘Umeri duhet të ketë kuptuar nga ky hadīth është ajo që do të kuptonte gjithkush dhe jo ajo që i bie ndesh Sunnetit sherif e as ajeteve të përsosura të Kur’anit. Por zhgënjimi i Profetit ishte i qartë kur u tha atyre të largoheshin prej tij dhe kjo vërtetoi se ajo që ata refuzuan ishte vërtet një obligim i shenjtë. Sikur kundërshtimi i ‘Umerit të kishte qenë nga keqkuptimi i këtij hadīthi, siç pretendojnë ata, atëherë Profeti duhet ta kish ndihmuar atë ta largonte keqkuptimin dhe do t’ia kishte sqaruar atij qëllimin e vet.
Por jo, edhe sikur Profeti (s) të ishte i sigurt se do të mund t’i bindte që ta zbatonin urdhrin e tij, ai nuk do t’i kishte urdhëruar ata. Gjithsesi, lotët dhe agonia e pashtirur e Ibn ‘Abbāsit përbëjnë rrëzimin më të madh të këtyre pretendimeve.
Drejtësia refuzon të gjejë justifikim për ata që e lejuan një tragjedi të tillë të ndodhte. Sikur ajo të ishte, siç e përshkruat ju, një shkarje e thjeshtë si ajo përpara saj dhe një ngjarje e rrallë, atëherë çështja do të kishte qenë shumë më e tolerueshme, por ajo ishte katastrofa e shekullit, që çau shpinën e ummetit; prandaj, të Allahut jemi dhe Atij i kthehemi.
Sinqerisht,
Sh